Σκύλος βοηθός επιληπτικών

Tο κέντρο εκπαίδευσης σκύλων βοηθών Nina Service Dogs και το εξειδικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης σκύλων βοηθών για παιδιά και ενήλικες που πάσχουν από επιληψία ή άλλες παθήσεις που προκαλούν κρίσεις, εστιάζουν στη βελτίωση της ζωής των οικογενειών, παιδιών και ενηλίκων που ζουν με επιληψία ή άλλη πάθηση. Μέσω των σκύλων βοηθών υπάρχουν μεγάλα ποσοστά δυνατότητας να προετοιμαστούν, να προειδοποιηθούν για να αντιμετωπίσουν πιο εύκολα και με λιγότερο κίνδυνο μια πιθανή επιληπτική ή άλλη κρίση. Ο οργανισμός μας εκπαιδεύει και παρέχει σκύλους βοηθούς κυρίως σε παιδιά. Αν υπάρξουν αιτήματα για εφήβους ή ενήλικες με αναπηρίες, μπορούμε να εκπαιδεύσουμε και να παρέχουμε σκύλους βοηθούς σε αυτούς που λειτουργούν και συμπεριφέρονται σαν παιδιά και που ποτέ και για κανέναν λόγο δεν θα έχουν τη δυνατότητα και την ανεξαρτησία να λειτουργήσουν αυτόνομα ή να χειριστούν τον σκύλο βοηθό. Αυτό σημαίνει πως η πιστοποιημένη ομάδα θα απαρτίζεται υποχρεωτικά από το παιδί, έφηβο ή ενήλικα με αναπηρία, τον ειδικά εκπαιδευμένο σκύλο βοηθό και τον ενήλικα χειριστή του σκύλου βοηθού ο οποίος είναι υπεύθυνος για την ομάδα.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΛΗΨΙΑ;

Η επιληψία είναι μια νόσος, μια χρόνια κατάσταση όπου εμφανίζονται επαναλαμβανόμενα επεισόδια επιληπτικής κρίσης λόγω μιας υπάρχουσας εγκεφαλικής βλάβης.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ;

Η επιληπτική κρίση είναι ένα επεισόδιο ανώμαλης ηλεκτρικής δραστηριότητας σε κάποιο σημείο του εγκεφάλου. Αυτό μπορεί να προκαλέσει σπασμούς, απώλεια αισθήσεων και μια σειρά από άλλα νευρολογικά συμπτώματα. Σύμφωνα με τους παραπάνω ορισμούς ένα επεισόδιο επιληπτικής κρίσης δε σημαίνει επιληψία. Η επιληπτική κρίση είναι σύμπτωμα ενώ η επιληψία πάθηση με διάφορα αίτια. Το 7-10% του πληθυσμού μπορεί να έχει ένα επεισόδιο επιληπτικής κρίσης σε κάποια στιγμή της ζωής του χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα έχει κι άλλα επεισόδια επιληπτικών κρίσεων στην υπόλοιπη ζωή του δηλαδή επιληψία.

Η επιληψία αποτελεί μια εγκεφαλική διαταραχή που εμφανίζεται παγκοσμίως και είναι από τις παλιότερες διαταραχές, γνωστή στον άνθρωπο με εκατομμύρια άτομα να πάσχουν από αυτή και σύμφωνα με πρόσφατα επίσημα στοιχεία 6 στα 1000 παιδιά παρουσιάζουν επιληψία.

ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
· Απώλεια αισθήσεων
· Σπασμούς κλονικούς (τρέμουν χέρια, πόδια)
· Σπασμούς τονικούς (χέρια, πόδια μένουν καθηλωμένα σε σύσπαση)
· Σπασμούς μυοκλονικούς (τινάγματα)
· Γρήγορο ανοιγοκλείσιμο ματιών (σπασμοί βλεφαρικών μυών)
· Βολβοστροφή (γυρίζουν τα μάτια)
· Αισθητικές διαταραχές, μουδιάσματα, αίσθηση ηλεκτρικού ρεύματος
· Οπτικές διαταραχές (λάμψεις, ζιγκ ζαγκ)
· Ακουστικές διαταραχές
· Απώλεια ούρων ή κοπράνων
· Δάγκωμα γλώσσας
· Περίεργη αιφνίδια συμπεριφορά, περπατάει γύρω γύρω σε κύκλο, στερεοτυπικές κινήσεις, κάνει πως μασάει, τρίβει τα χέρια του, καθηλωμένο βλέμμα σαν χαμένο
· Ατονική κρίση (χάνεται ο μυϊκός τόνος σε όλο το σώμα και ο ασθενής σωριάζεται στο έδαφος)

Πριν από μια επιληπτική κρίση υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά συμπτώματα (αύρα) όπως στομαχικές ενοχλήσεις, φόβος, ζάλη, πονοκέφαλος, ναυτία. Αυτά υπάρχουν μόνο σε ορισμένους ασθενείς. Σε ορισμένες περιπτώσεις μετά και από (αύρα) δεν ακολουθεί επιληπτική κρίση.

Μια επιληπτική κρίση μπορεί να σταματήσει απότομα και ο ασθενής να επανέλθει στη πρότερη κατάσταση ίσως και χωρίς συνείδηση για το τι συνέβη. Άλλες φορές ο ασθενής βγαίνει σταδιακά από μια κρίση με συμπτώματα όπως ζάλη, υπνηλία, πονοκέφαλο, σύγχυση, μυϊκή αδυναμία, δυσκολία ισορροπίας, φόβο, αίσθημα ντροπής, δυσκολία στην ομιλία, δίψα, ρίγος, ή αίσθημα κρύου. Μια επιληπτική κρίση μπορεί να οφείλεται σε εγκεφαλική αιμορραγία, όγκο εγκεφάλου, μηνιγγίτιδα, χτύπημα στο κεφάλι, χρήση ουσιών – φαρμάκων, απότομη διακοπή φαρμάκων, κατάχρηση αλκοόλ, πυρετό, νόσο Alzheimer.

Τι μπορεί να προσφέρει ένας ειδικά εκπαιδευμένος σκύλος βοηθός ατόμων με επιληψία ή άλλες παθήσεις, στους ίδιους και στους δικούς του;

Τα σκυλιά επιληπτικών ή άλλων παθήσεων που προκαλούν κρίσεις, εκπαιδεύονται ξεχωριστά για κάθε ενήλικα ή παιδί. Ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου τα σκυλιά μπορούν να εκπαιδευτούν ώστε τις περισσότερες φορές να ανταποκριθούν κατά τη διάρκεια μιας κρίσης και επίσης να αναγνωρίσουν και να προειδοποιήσουν για μια επερχόμενη κρίση.

ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Η προειδοποίηση μιας επερχόμενης κρίσης από ένα σκύλο γενικά, είναι κάτι που μπορεί να συμβεί τελείως φυσικά. Αυτό σημαίνει πως ακόμα κι αν ο σκύλος δεν είναι ένας ειδικά εκπαιδευμένος σκύλος βοηθός , αλλά ζει με ένα άτομο που πάσχει από επιληψία ή άλλες ασθένειες που προκαλούν κρίσεις, μπορεί να αναγνωρίσει και να προειδοποιήσει για μια επερχόμενη κρίση.

Σύμφωνα με έρευνες, το 20% των ατόμων με επιληψία ή άλλες παθήσεις που προκαλούν κρίσεις που είχαν απλά ένα σκύλο «συντροφιάς» ειδοποιήθηκαν πριν από κρίσεις από το σκύλο τους χωρίς αυτό να έχει λάβει κάποιου είδους εκπαίδευση. Αυτό μας φανερώνει τη δυνατότητα και ικανότητα του σκύλου να μπορεί να αντιληφθεί αλλαγές και μεταβολές στον οργανισμό του ανθρώπου, στη συμπεριφορά, ψυχολογία και στη διάθεση του. Το 20% των μη εκπαιδευμένων σκύλων που προειδοποίησαν για κρίσεις των ιδιοκτητών τους, ήταν σκυλιά που είχαν αναπτύξει μεγάλο δέσιμο με τους ιδιοκτήτες τους και εξοικείωση με τις συνήθειες του ιδιοκτήτη.

ΕΙΔΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΜΕΝΟΣ ΣΚΥΛΟΣ ΒΟΗΘΟΣ ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΩΝ Η ΑΛΛΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΚΡΙΣΕΙΣ

Προσφέρει μία επιπλέον βοήθεια, ηρεμία και μεγαλύτερη σιγουριά. Άτομα με επιληψία ή άλλες παθήσεις (κρίσεων) φοβούνται να μείνουν μόνα τους, αδυνατούν να ξεκουραστούν και να κοιμηθούν μόνα τους (ιδιαίτερα τα παιδιά προκαλώντας άγχος και προβλήματα στα ίδια και τις οικογένειες τους). Ο φόβος μιας επερχόμενης κρίσης εμποδίζει τα άτομα να λειτουργήσουν φυσιολογικά και τα αναγκάζει να αποφεύγουν να μένουν μόνα τους, δημιουργεί εξαρτήσεις και δυσκολίες. Ο σκύλος βοηθός στηρίζει ψυχολογικά αυτά τα άτομα με την παρουσία του, βοηθάει στην ανάκτηση της αυτοπεποίθησης τους, στην μείωση τους άγχους και του φόβου χαρίζοντας μεγαλύτερη ασφάλεια και περισσότερη ελευθερία κινήσεων εντός και εκτός σπιτιού, σε γνώριμο ή μη γνώριμο περιβάλλον (πάντα υπό την επίβλεψη γονέων ή κηδεμόνων).

Οι σκύλοι βοηθοί συνοδεύουν τους χειριστές τους, σε ιατρικά κέντρα για θεραπείες και εξετάσεις. Παιδιά αλλά και αρκετοί ενήλικες νοιώθουν άβολα, φοβούνται και αντιδρούν σε επισκέψεις τέτοιου είδους. Ο σκύλος βοηθείας βρίσκεται μαζί τους, αποσπώντας τους την προσοχή από τη δυσάρεστη επίσκεψη και στηρίζοντας τους ψυχολογικά. Πολλοί γονείς έχουν αναφέρει ότι η επώδυνη και άβολη διαδικασία των ιατρικών εξετάσεων, έγινε ευκολότερη μετά την απόκτηση του σκύλου βοηθού και την παρουσία του.

Γονείς παιδιών που πάσχουν από επιληψία ή άλλες παθήσεις κρίσεων τα οποία ζούνε με ζώα και ειδικά με σκυλιά, έχουνε επισημάνει πως τα παιδιά τους είχανε λιγότερες κρίσεις από τη στιγμή που τα σκυλιά μπήκαν στη ζωή τους. Αυτό είναι αποτέλεσμα της μείωσης του άγχους και στρες των παιδιών που έχει επιτευχθεί μέσω της συντροφικότητας τους με το σκύλο.

Παιδιά και ενήλικες που πάσχουν από επιληψία ή άλλες παθήσεις κρίσεων, ζούνε μοναχικά γιατί ντρέπονται και αισθάνονται άσχημα ειδικά στη σκέψη ότι μπορεί να πάθουν μια κρίση μπροστά σε φίλους ή γνωστούς κάτι που δε μπορούν να προβλέψουν, να αποτρέψουν, ή να σταματήσουν. Σε κάποιες περιπτώσεις που παιδιά έχουν συχνές κρίσεις, αναγκάζονται να φορούν κράνος ώστε να προστατεύεται το κεφάλι τους σε περιπτώσεις, πτώσης εν ώρα κρίσης και αυτό τους προκαλεί ντροπή. Ο σκύλος βοηθός γίνεται πόλος έλξης για πολλά παιδιά και ενήλικες, κάνοντας το άτομο με τη πάθηση να μιλάει, να μοιράζεται το πρόβλημά του και να ζει ενταγμένο στο κοινωνικό σύνολο απολαμβάνοντας τις καθημερινές χαρές της ζωής, της φιλίας και της κοινωνίας.

Όταν το επιληπτικό άτομο ή άτομο με άλλες παθήσεις που προκαλούν κρίσεις παθαίνει μια κρίση, βγάζει διάφορους ήχους και το σώμα του κάνει σπασμούς.

Ο σκύλος βοηθός εκπαιδεύεται να αναγνωρίζει, ήχους, ή κινήσεις που συμβαίνουν στο άτομο εκείνη την ώρα και να ειδοποιεί για βοήθεια γαυγίζοντας (ή με άλλο τρόπο) ακόμα και κατά τη διάρκεια της νύχτας ξυπνώντας τα άλλα μέλη της οικογένειας.

Ο σκύλος βοηθός μπορεί να μεταφέρει νερό, φάρμακα ή ότι άλλο χρειάζεται το άτομο. Ο σκύλος βοηθός μπορεί να καλέσει βοήθεια πατώντας κουμπί τηλεφώνου πραγματοποιώντας κλήση. Επειδή κάθε άτομο βιώνει τη κρίση διαφορετικά, βγάζει άλλους ήχους, κάνει άλλες κινήσεις ο σκύλος βοηθός εκπαιδεύεται με βάση τις προσωπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες του κάθε ατόμου.

Ο σκύλος διαθέτει 200 εκατομμύρια οσφρητικούς υποδοχείς στη μύτη του. Αυτό σημαίνει ότι η οσφρητική του ικανότητα μπορεί να φτάσει μέχρι 1.000.000 περισσότερο από την αντίστοιχη του ανθρώπου και έχει μεγάλη απομνημονευτική ικανότητα οσμών. Ο σκύλος έχει 1000 φορές μεγαλύτερη ικανότητα να αναγνωρίσει και να μυρίσει ανεπαίσθητες οσμές σε σχέση με τον άνθρωπο.

Κάπως έτσι ένας σκύλος βοηθός επιληπτικών και ατόμων με άλλες παθήσεις που προκαλούν κρίσεις, εκπαιδεύεται να αναγνωρίζει τις περισσότερες φορές, να ανιχνεύει τις χημικές αλλαγές που πραγματοποιούνται στον οργανισμό του ατόμου στο δέρμα του, στον ιδρώτα του, στο σάλιο του και στην ανάσα του πριν από μία κρίση. Μόλις ανιχνεύσει τη μεταβολή προειδοποιεί είτε γαυγίζοντας, είτε γλύφοντας επίμονα το άτομο, είτε μυρίζοντας έντονα το άτομο γύρω από τη περιοχή του στόματος, είτε κάνοντας κύκλους, είτε ακουμπώντας το άτομο με το πόδι ή μύτη τη μύτη του. Κάθε σκύλος δεν είναι ίδιος και γι’ αυτό ο χρόνος που μπορεί να μας προειδοποιήσει πριν μια κρίση μπορεί να διαφέρει ανάλογα το σκύλο.

Υπάρχουν σκυλιά που προειδοποιούν 10 λεπτά πριν από μια επερχόμενη κρίση, άλλα 40 λεπτά πριν, άλλα 2 με 3 ώρες πριν, μέχρι και πάνω από 24ωρο. Η επιτυχία ανίχνευσης επερχόμενης κρίσης από τον σκύλο εξαρτάται από την συχνότητα των κρίσεων και την συνεχή εκπαίδευση του σκύλου από τους γονείς ή κηδεμόνες σύμφωνα με τις οδηγίες και την καθοδήγηση του εκπαιδευτή του Οργανισμού. Ο σκύλος δεν αντικαθιστά σε καμία περίπτωση θεραπευτική αγωγή και οδηγίες του θεράποντα ιατρού. Λειτουργεί σαν ένα επί πλέον βοήθημα και εργαλείο στο πρόβλημα του παιδιού με την αναπηρία και στους γονείς.

Ο σκύλος βοηθός ο οποίος φοράει το ειδικό σαμάρι ισορροπίας εκπαιδεύεται να μπορεί να παρέχει ισορροπία στο άτομο, το οποίο μπορεί να έχει αστάθεια, αδυναμία και δυσκολία στο βάδισμα και στις κινήσεις του ύστερα από μια κρίση ή λιποθυμικό επεισόδιο.

*Σημείωση. Παρά το γεγονός ότι οι σκύλοι βοηθοί επιληπτικών μπορούν πραγματικά να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής ενός ατόμου με επιληψία, δεν είναι 100% σίγουρο ότι ο σκύλος βοηθός θα είναι πάντα σε θέση να εντοπίσει τις χημικές μεταβολές στο σώμα. Για να κάνει αίτημα για ένα σκύλο βοηθό επιληψίας, ένα άτομο χρειάζεται να έχει τουλάχιστον τρεις με τέσσερεις επιληπτικές κρίσεις το μήνα. Ακόμα και αν αυτό είναι εφικτό, χρειάζεται συνεργασία για την εκπαίδευση του σκύλου, με τον νευρολόγο ή άλλο ειδικό που παρακολουθεί το άτομο στο σύνολο της διάρκειας εκπαίδευσης. Η συντήρηση της εκπαίδευσης και η συνεχής συνεργασία του ατόμου με επιληψία με τον εκπαιδευτή και τον ειδικό ιατρό, κρίνεται απαραίτητη.

Έλενα Παλάγκα, Εκπαιδεύτρια σκύλων βοηθών - Nina Service Dogs